Thiếu máu cơ tim – Một trong những nguyên nhân gây tai biến, đột quỵ cao

1. Thiếu máu cơ tim là gì ?

Thiếu máu cơ tim hoặc suy mạch vành là tình trạng tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ mạch vành. Mạng lưới mạch máu bao quanh tim, nuôi dưỡng tim. Nếu không được cung cấp máu kịp thời, một vùng tim phía sau sẽ bị hoại tử hay gọi là nhồi máu cơ tim. Đây được xem là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do bệnh tim mạch.

2. Nguyên nhân gây thiếu máu cơ tim

Bệnh động mạch vành là nguyên nhân chính gây thiếu máu cơ tim thường gặp nhất. Sự tích tụ các chất béo, cholesterol  tạo ra các mảng xơ vữa, cản trở sự lưu thông của máu. Mảng bám lớn dần lên, có thể nứt vỡ, hình thành cục máu đông gây bít tắc động mạch đến nuôi tim.

Khi động mạch vành bị co thắt, cũng gây ra tình trạng này, cho dù nó không hề có mảng xơ vữa. Hút thuốc lá, stress là những tác nhân làm cho dòng máu chảy về tim tạm thời bị gián đoạn. Ngoài ra, khi nhu cầu trao đổi chất của tim tăng lên, như hoạt động thể chất quá mức, hay trong các bệnh chảy máu cấp… cũng gây thiếu máu tới cơ tim.

Nếu bạn ít vận động thể lực, bị rối loạn mỡ, hay mắc bệnh tiểu đường, bệnh tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, sử dụng rượu bia, chất kích thích, bạn sẽ có nguy cơ bị thiếu máu tim cao hơn so với người khác.

3. Triệu chứng thiếu máu cơ tim thường gặp?

Với hầu hết các trường hợp, triệu chứng thiếu máu cơ tim sẽ là cơn đau thắt ngực xuất hiện đột ngột ở ngực trái, lan dần lên phía trên cánh tay, sau cổ, dưới hàm, và phía sau gáy. Một số người không nhận diện được cơn đau một cách rõ ràng.

Đổ mồ hôi lạnh bất thường ở vùng đầu cổ, chóng mặt, choáng váng, nhịp tim nhanh hoặc kèm theo khó thở, buồn nôn hoặc nôn mửa cũng có thể là dấu hiệu đang cảnh báo cơn thiếu máu cơ tim cấp cần được chữa trị kịp thời.

3.1. Thể không đau ngực (thiếu máu cơ tim thầm lặng)

Thường gặp trong cả hội chứng mạch vành cấp và mãn tính. Nó xảy ra nhưng không xuất hiện đau ngực trái và các dấu hiệu cảnh báo khác. Nếu có cũng rất mơ hồ như: tự nhiên cảm thấy không khỏe trong vài giờ hoặc mệt mỏi hơn thường ngày.

Thể không đau ngực thường gặp ở người bệnh tiểu đường lâu năm, hoặc ở những người có ngưỡng chịu đau cao hơn những người khác. Điện tim là cách đơn giản nhất để phát hiện tình trạng này.

3.2. Thể đau ngực (thiếu máu tim có triệu chứng)

Giai đoạn đầu, cơn đau chỉ xuất hiện khi người bệnh làm việc gắng sức, xúc động mạnh hay gặp thời tiết lạnh làm co mạch… Qua thời gian, tổn thương mạch vành trở nên nghiêm trọng, lưu lượng máu đến tim nghèo nàn hơn.

Khi đó cơn đau ngực có thể xuất hiện kể cả khi bạn nghỉ ngơi, kèm theo các triệu chứng khác như: khó thở, mệt mỏi nhiều, choáng váng… Người bị thiếu máu cơ tim thường hay có biểu hiện đau thắt ngực.

4. Dấu hiệu của các cơn nhồi máu cơ tim

4.1. Dấu hiệu cho biết cơn nhồi máu cơ tim đến gần

Nhiều khảo sát cho thấy, bạn có thể nhận được dấu hiệu cảnh báo cơn nhồi máu cơ tim đến gần. Trước khi nó xảy ra từ vài ngày, hoặc vài tuần. Đó là:

• 2 dấu hiệu xuất hiện 100% trên người bệnh: Mệt mỏi bất thường lặp đi lặp lại trong nhiều ngày, có cảm giác bồn chồn, lo lắng, càng đến gần ngày xảy ra biến cố sự lo lắng càng tăng cao.
• Ngoài ra, một số dấu hiệu khác như: đau tê cánh tay trái; khó thở; buồn nôn đi kèm với đầy trướng bụng, khó tiêu; đau vùng ngực, đau vai hàm; chóng mặt, nhức đầu, khó ngủ… là những dấu hiệu thường đi kèm theo. Những dấu hiệu này có thể xuất hiện ở người này, nhưng lại không xuất hiện ở người khác.
• Tuy nhiên, khi bạn gặp phải 2 dấu hiệu chính và kèm theo trên 3 dấu hiệu không điển hình ở trên. Bạn cần cảnh giác vì đó là cảnh báo cho cơn nhồi máu tim sắp xảy ra.

4.2. Khi nào bạn cần gặp bác sĩ

Bạn nên đến gặp bác sĩ khi cơn đau ngực trái xuất hiện với các đặc điểm sau:

• Vị trí đau: đau ngực trái, đau có thể lan ra cánh tay hoặc bàn tay trái, thậm chí đau lan ra phía sau lưng.
• Tính chất cơn đau: đau xuất hiện khi gắng sức như làm việc nặng, leo cầu thang… hoặc khi xúc động mạnh. Ngoài ra cơn đau còn xuất hiện khi bạn ngủ, nghỉ ngơi, cơn đau tự phát sau khi làm việc nhẹ nhàng.
• Chu kỳ: không cố định.
• Thời gian: Nếu đau kéo dài trên 5 phút và lan ra ngực phải nên chú ý vì rất có thể đó là cơn đau do nhồi máu cơ tim.

5. Thiếu máu cục bộ cơ tim có nguy hiểm không?

Nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, thiếu máu cơ tim sẽ trở nên nguy hiểm và tiềm ẩn rủi ro như: Loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, suy tim và một số rối loạn chức năng tim khác. Trong đó nhồi máu cơ tim là biến chứng nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

Vì thế, khi bạn hoặc người thân có dấu hiệu thiếu máu cơ tim cấp, hoặc có cơn đau ngực trái kéo dài hơn 5 phút không thuyên giảm, ngay lập tức cần được đưa tới bệnh viện gần nhất. Nếu các triệu chứng này xuất hiện khi bạn đang thực hiện công việc thì dừng ngay công việc, ngồi/nằm nghỉ và đến bệnh viện sớm nhất. Đặc biệt đối với những người đã từng bị nhồi máu cơ tim hay tắc hẹp mạch vành, thì sự chậm trễ trong việc cấp cứu sẽ làm tăng rủi ro cho người bệnh.

6. Điều trị bệnh thiếu máu cơ tim

6.1. Điều trị bằng thuốc

Mục tiêu trong điều trị là tăng cường lưu thông tưới máu cho tim. Nhằm giảm triệu chứng và ngăn chặn các biến chứng do cục máu đông gây ra. Để đạt được mục tiêu điều trị này. Bác sĩ thường chỉ định cho người bệnh sử dụng những nhóm thuốc có tác dụng:

• Giãn mạch vành nhằm tăng lưu lượng máu tới tim
• Tiêu cục máu đông để phòng ngừa rủi ro do cơn nhồi máu cơ tim
• Ngăn ngừa hình thành những mảng xơ vữa lên thành mạch vành
• Tăng cường sức co bóp cho tim giúp quả tim hoạt động hiệu quả hơn.

6.2. Các phương pháp can thiệp hoặc phẫu thuật tim mạch

• Phương pháp nong động mạch vành, đặt stent động mạch khi động mạch vành tắc hẹp trên 75% đường kính lòng mạch. Phương pháp này giúp cải thiện lưu lượng máu đến tim.
• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: Khi động mạch bị tổn thương nghiêm  trọng, ít đáp ứng với phương pháp nong mạch hay đặt stent, bác sĩ có thể chỉ định bạn phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Phẫu thuật bắc cầu giúp máu trong lòng động mạch lưu thông tốt hơn và giảm mệt nhọc, đau thắt ngực và nhu cầu dùng thuốc.
• Tái thông bằng laser: Là cách thức điều trị hỗ trợ làm giảm cơn đau thắt ngực khi mà bệnh nhân không thể đặt giá đỡ và phẩu thuật bắt cầu động mạch vành. Để thực hiện được phẩu thuật này, các bác sĩ sẽ sử dụng laser để tạo các kênh nhỏ xuyên qua cơ tim. Từ đó máu mới có thể đến được vùng cơ tim thiếu máu.
• Ghép tim: Là biện pháp cuối cùng khi tim bị tổn thương toàn diện, không có khả năng hồi phục.
• Thay đổi lối sống để làm tăng hiệu quả điều trị thiếu máu cục bộ cơ tim như tập thể dục nhẹ nhàng, hạn chế ăn mỡ động vật, trứng, đồ ăn mặn,…

7. Cách ngăn ngừa và phòng bệnh thiếu máu cơ tim

7.1. Kiểm tra sức khỏe thường xuyên

Nhiều người có nguy cơ tiềm ẩn bệnh này nhưng vẫn có thể sống bình thường mà không thấy có triệu chứng nào cả. Do đó, bạn cần kiểm tra sức khỏe định kỳ đều đặn để phát hiện những nguy cơ tiềm ẩn khi nó còn chưa gây ra bệnh lý nguy hiểm. Từ đó, có thể khống chế và giảm thấp nhất những nguy cơ mắc bệnh thiếu máu cơ tim.

Bên cạnh đó, việc kểm tra sức khỏe thường kỳ rất quan trọng, đặc biệt là đối với những người có yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, đái tháo đường hoặc tiền sử gia đình đã người bị nhồi máu cơ tim.

7.2. Tập thể dục đều đặn

Luyện tập thể dục thể thao vừa sức rất tốt cho sức khỏe, tăng lưu lượng máu đến tim. Bạn có thể tập thể dục bằng cách đi bộ tăng dần về thời gian, cường độ sẽ giúp tuần hoàn bằng hệ tim. Tuy nhiên điều này không phải đúng cho tất cả các trường hợp. Nếu bạn xuất hiện cơn đau ngay cả khi không làm việc, thì một chế độ nghỉ ngơi tuyệt đối sẽ là lời khuyên tốt nhất dành cho bạn.

7.3. Xây dựng chế độ ăn khoa học

• Thiếu máu cơ tim nên ăn các loại thực phẩm sạch, tăng cường chất xơ, rau xanh, củ quả…
• Không nên ăn nhiều đồ ngọt, thực phẩm nhiều chất béo… Vì điều này sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, chuyển hóa.
• Người bệnh nên uống nhiều nước, đặc biệt là các loại nước hoa quả để bổ sung các loại vitamin và tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên, những trường hợp đã suy tim nặng sẽ cần hạn chế lượng nước uống vào trong ngày.
• Không nên sử dụng rượu bia, các chất kích thích…
• Thực hiện chế độ sống vui vẻ, lạc quan, thoải mái, giảm stress… giúp ngăn ngừa các nguy cơ tim mạch.
• Kiểm soát đường máu và lipid trong máu một cách hiệu quả.
• Hạn chế việc tiêu thụ những thực phẩm là nội tạng động vật, thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ,…

Thiếu máu cơ tim không phải là bệnh quá nguy hiểm. Nếu bạn thực sự nắm rõ về bệnh và áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp điều trị theo hướng dẫn thì thiếu máu cơ tim sẽ không còn là mối nguy hại và là mối lo lắng thường trực của bạn nữa. Và đừng quên theo dõi Chuyên mục Phụ nữ của Topnews.com.vn để cập nhật nhanh nhất các thông tin về sức khỏe, làm đẹp và mẹo vặt hay nhé.

Lê Linh tổng hợp